Во денешниот бизнис свет, ефикасното управување со човечките ресурси не значи само обезбедување на работни услови и здравје на вработените, туку и создавање на мотивирачки системи за наградување и казнување. Системите за наградување и казнување влијаат директно на продуктивноста, ангажманот и општата атмосфера во компанијата. Во контекст на Македонија, оваа пракса има специфични карактеристики кои варираат во зависност од секторот, големината на компанијата и економската состојба.

Како функционира системот за наградување?
Системите за наградување се развиени за да ги мотивираат вработените да ја извршуваат својата работа на најдобар можен начин.

Во Македонија, најчесто се користат неколку видови награди:

1. Бонуси на крај на годината

Еден од најпознатите обичаи во многу македонски компании е исплатата на годишен бонус. Овој бонус најчесто се дава како награда за добар перформанс на компанијата во текот на годината, но може да биде и персонализиран врз основа на перформансот на поединечните вработени.

Во Македонија, компаниите често ги наградуваат своите вработени со бонуси од 1-2 плати како знак на признание за постигнатите резултати, но исто така и за да ги задржат најдобрите таленти.

Бонусот може да биде зависен од:

  • Индивидуални цели: Вработени кои достигнуваат или ги надминуваат своите лични цели (на пример, продажба или продуктивност) добиваат дополнителна награда.
  • Компаниски цели: Ако компанијата ја достигне или надмине поставената цел за годината (на пример, профит или раст на приходите), вработените можат да бидат наградени со дополнителен бонус.

 

2. Награди врз основа на резултати (performance-based rewards)

Овој тип на награда често вклучува месечни или квартални бонуси што се поврзани со конкретни KPI (клучни показатели на учинок). Во некои случаи, овие бонуси се составен дел од основната плата, додека во други се доделуваат на крајот на месецот или кварталот.

Вработените кои покажуваат постојан висок учинок или кои постигнуваат исклучителни резултати може да добијат значајни награди.

Овие награди може да бидат во форма на:

  • Монетарни бонуси: Дополнителни пари за успешно завршена работа.
  • Некои други форми на награди: Подароци, патувања, искуства и сл.

 

3. Признанија и награди за ангажман
Не сите награди мора да бидат финансиски. Понекогаш, признанието за одлична работа може да има поголема вредност од финансиите. Признанијата за најдобри работници, награди за најголеми достигнувања или јавни пофалби пред целата компанија може да ја подобрат мотивацијата на вработените и нивната посветеност на работата.

 

 

Како функционира системот за казнување?
Системите за казнување имаат за цел да ја одржат дисциплината и да осигураат дека вработените го следат утврденото работно време, правила и процедури. Иако казнувањето може да биде контроверзно, тој тип на систем се користи во многу организации за да ги минимизира непожелните појави како доцнење, лоша работна етика или неисполнување на обврските.

1. Казни за дисциплински прекршоци

Во Македонија, компаниите често користат казни кога работниците не ги почитуваат основните дисциплински правила. Прекршоците може да вклучуваат:

  • Доцнење на работа
  • Неспроведување на работни задачи на време
  • Недолично однесување кон колеги или клиенти
  • Казните може да бидат различни и зависат од сериозноста на прекршокот. На пример:
  • Намалување на плата: Може да се применува во случаи кога работникот не ја исполнува својата работна задача или не постигнува минимум резултати.
  • Условна казна: Казна што вклучува предупредување за потенцијални последици ако се повтори прекршокот.
  • Привремено отстранување од работа: Во екстремни случаи, како што се неприфатливи професионални или етички прекршоци, работникот може да биде привремено отпуштен или ставен на неодреден период на опомена.

 

2. Може да се вклучат санкции за лошо однесување
Во некои индустрии, како што е угостителството или продажбата, лошото однесување кон клиентите може да се санкционира со намалување на бонусите или привремено повлекување од одредени задачи.

Бонуси за работниците во Македонија – Практични примери
Се однесува на бонусите, Македонија како пазар е во транзиција. Многу компании во приватниот сектор (особено оние во ИТ индустријата или финансискиот сектор) нудат прилично конкурентни бонуси, кои можат да достигнат и до 100% од месечната плата или повеќе во зависност од постигнатите резултати. Меѓутоа, во помалите или јавните компании, бонусите се често ограничени на помали проценти и се поврзани со годишни резултати.

Во некои случаи, поради економската ситуација во земјата, компаниите ги наградуваат своите вработени и со други мерки, како што се:

  • Флексибилно работно време
  • Обуки и професионален развој
  • Тимски активности и настани

 

Заклучок
Системите за наградување и казнување играат клучна улога во мотивирањето на вработените и обезбедувањето на продуктивност во работниот процес. Во Македонија, бонусите се често користени како средство за стимулирање на перформансите, а казнувањето најчесто се користи за да се одржи дисциплината и почитување на работните правила.

Како компаниите во Македонија продолжуваат да растат и да се развиваат ќе можеме да очекуваме дека овие системи ќе станат се повеќе персонализирани и усогласени со индивидуалните потреби на вработените, како и со економските предизвици на пазарот.